Miejscowości/Rejony: m2202. Koszuty (Roweromaniak wielkopolski)

Miejscowości/Rejony: m2202. Koszuty

Wieś ok. 4 km na zach. od granic Środy Wlkp. Od XIV do końca XVII w. siedziba rodu Koszuckich herbu Leszczyc. Wieś sprzedana w 1721 r. Stanisławowi Zbijewskiemu wielokrotnie zmieniała właścicieli. Od 1850 w. własność Napoleona Rekowskiego, po którym dziedziczy wieś córka Maria, zamężna z Witoldem Kosińskim herbu Rawicz. Po bezpotomnej śmierci małżeństwa majątek powraca w ręce Rekowskich, którzy zamieszkiwali w nim do 1941 r., kiedy to okupanci hitlerowscy przejęli posiadłość i przekazali w zarząd rodzinie Kottke.
We wsi zachował się barokowy dwór, uznawany przez niektórych za archetyp polskiego dworu szlacheckiego (obecnie muzeum). W pobliżu dworu neoromański kościół, przy wjeździe od strony Środy Wlkp. - trzy wiatraki.

Dwór Zabłockich w Koszutach

Jeden z najpiękniejszych w Wielkopolsce dworków zachowujących dawną formę tego typu budowli, z charakterystycznymi alkierzami, dachem i gankiem.
Pierwotny dwór wznieśli w tym miejscu w wieku XVII Koszutcy. Był drewniany, wielkością podobny do obecnego i miał kurną kuchnię. W drugiej poł. XVIII zniszczony budynek rozebrano i postawiono nowy, z wykorzystaniem starych fundamentów, nadając mu formę barokową z centralnie umieszczonym salonem, lecz zachowując typowy styl dworku. Ma on konstrukcję w większej części szkieletową, modrzewiową, częściowo zaś murowaną. Jest parterowy z czterema alkierzami i mieszkalnym poddaszem. Łamany dach kryty jest gontem. Nie ma w nim kuchni - zgodnie z ówczesnym obyczajem przeniesiono ją do oficyny. Nowy dwór wybudował ówczesny właściciel - Józef Zabłocki, starosta trzebisławski. W czasie użytkowania dwór był powiększany, swój dzisiejszy kształt zawdzięcza przebudowie z 1902 r. (przebudowano wówczas alkierze).
Do roku 1945 dwór pełnił rolę siedziby rodowej swoich właścicieli (od 1941 bezprawnych). Opuszczony po wojnie nie wrócił w prawowite ręce, lecz, jako rzekomo poniemiecki, został przejęty przez skarb państwa. Budynek podzielono na mieszkania i zdewastowano. Po renowacji służył początkowo jako szkoła, później przeznaczono go na muzeum. Obecnie w dworze mieści się Muzeum Ziemii Średzkiej.
Dwór leży pośrodku niewielkiego parku. Zarówno budynek, jak i park są utrzymane w stanie bardzo dobrym. Od września 2001 r. prowadzone są prace przy renowacji parku, odtwarzające na podstawie zachowanej mapy z 1830 r. dawny układ alejek parkowych i jego ogólny wygląd.

Park dworski w Koszutach

Zwiedzając dwór w Koszutach warto obejrzeć również dworski park (4,67 ha, z oczkiem wodnym 0,04 ha) - można zobaczyć ciekawe rośliny i pasące się na nich owady. Znajduje się tu również grób Witolda i Marii Kosińskich, właścicieli Koszut na przełomie XIX/XX w.

[Data utworzenia: 01 sierpnia 2008]

m22020. Koszuty [wybrane]

Powiązania

Adm.: gmina Środa Wlkp., powiat średzki, województwo wielkopolskie.
Zobacz: Zdjęcia z Koszut: [wszystko], dwór, park, parkowe ziółka: mikołajek i makleja oraz miłośników parkowych ziółek wiatraki oraz figurka MB.
Mapa: [WZKart] 73a (92-48).
Link zewn.: Wikipedia.
Literatura: DiP str. 169, 155 str. 83, AZA str. 219, BDW str. 112, Lit. 9.3. str. 220.