Konin - Koło - Turek
Miejscowości/Rejony: m0604. Turek
Miasto ok. 120 km na wsch. od Poznania; kościoły: parafialny, ewangelicko-augsburski, synagoga zabytkowy kirkut. Pierwsza wzmianka o Turku pochodzi z bulli papieskiej Innocentego II, gdzie figuruje jako Turkowiste, własność arcybiskupów gnieźnieńskich. Prawa miejskie (średzkie) od 1341 nadane przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława, potwierdzone w 1357 przez Kazimierza Wielkiego. Rozwój miasta w XIX w. (po włączeniu w skład Królestwa Polskiego) związany z rzemiosłem tkackim (dzisiaj nazywanym niekiedy przemysłem włókienniczym), pracującym na potrzeby carskiej Rosji. Dzisiejsze znaczenie zawdzięcza Turek odkryciu w końcu lat 50-tych ub. w. złóż węgla brunatnego i związanej z nim budowy kopalni odkrywkowej i elektrowni Adamów.

Domki tkaczy w Turku
W latach 20-tych XIX w. wytyczono w Turku działki budowlane na potrzeby osiedlających się w mieście rzemieślników - tkaczy z Czech, Saksoni i okolic Poznania (z zaboru pruskiego). Działki były niewielkie (25x50 m) i mieściły parterowy dwurodzinny budynek mieszkalny ustawiony frontem do ulicy, kryty dachem dwuspadowym, z przechodnią sienią. Za budynkiem mieszkalnym znajdował się drugi (gospodarczy) oraz niewielki ogródek. Domki takie przetrwały w Turku na ul. Kaliskiej i Żeromskiego i stanowią najliczniejszą grupę zabytków miasta.

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku
Neogotycki z lat 1904-13 wzniesiony wg planów Konstantego i Jarosław Wojciechowskich na miejscu wcześniejszej gotyckiej świątyni pw. św. Jana Chrzciciela. Murowany z cegły w układzie polskim, nietynkowany, na podmurówce z kamienia, trójnawowy na planie krzyża łacińskiego z podwyższoną nawą środkową i transeptem. Na szczególną uwagę zasługuje wnętrze świątyni wykonane w podstawowej części przez Józefa Mechoffera w latach 1933-39 (polichromia, część witraży, obrazy Drogi Krzyżowej, ołtarze). Witraże w transepcie zaprojektował i wykonał w 1954 r. St. Powalisz, a w oknach na bocznych powstały po 2000 r. wg przedwojennych projektów Mechoffera.

Kościół ewangelicko-augsburski w Turku
Klasycystyczny z 1849 r. wzniesiony na planie krzyża greckiego wg projektu Henryka Marconiego. We wnętrzu eklektyczne żyrandole, klasycystyczny ołtarz i chrzcielnica oraz organy umieszczone nad amboną, na okalającym wnętrze balkonie (emporze). Za prezbiterium zakrystia, nieopodal - pastorówka. Od ulicy teren kościoła oddziela charakterystyczne, ozdobne ogrodzenie ceglano-żeliwne z kutą furtką wejściową.

Pomnik Józefa Piłsudskiego w Turku
Popiersie z brązu ustawione w parku miejskim, zaprojektowane przez Józefa Gosławskiego w 1936 roku na konkurs zorganizowany w Rzymie przez Towarzystwo im. Adama Mickiewicza. Projekt zdobył pierwszą nagrodę, jednak wykonane w 1938/39 r. popiersie umieszczone w Pałacu Saskim w Warszawie, zaginęło. Zostało odnalezione w Muzeum Narodowym. W Turku ustawiono w 1990 roku jego kopię. Odlew umieszczono na pełniącym rolę cokołu granitowym głazie.

[Data utworzenia: 05 grudnia 2010, modyfikacja 28 stycznia 2011]


m06040. Turek [wybrane]

Powiązania 
Zobacz: Zdjęcia z Turku: [wszystko], [wybrane], kościoły: katolicki, ewangelicki, domki tkaczy, pomnik Piłsudskiego, [pozostałe] oraz herb miasta.
Link zewn.: Wikipedia.
Literatura: AZA str. 279.