Zielona Góra i okolice / Klępsk
Kościoły: k0806. Kościół Nawiedzenia NMP w Klępsku (poewangelicki)
Pierwotny drewniany kościół zbudowano w Klępsku w XIV w., jednak pierwsza wzmianka pisemna pochodzi z roku 1421. Z budowli tej do dnia dzisiejszego zachowała się wschodnia ściana. W wieku XVI okoliczna ludność przeszła na rozwijający się podówczas protestantyzm i od 1576 r. świątynia była protestancka (luterańska, później ewangelicko-augsburska). Po zmianie wyznania kościół rozbudowano i przebudowano stosując ryglową konstrukcję ścian (pruski mur). Powstały dwa rzędy okien umożliwiające doświetlenie nawy i empor, dobudowano przedsionek ze schodami prowadzącymi na empory (1586, od pd.), zakrystię z emporą (przy pn. ścianie prezbiterium) i wieżę (od zach., przebudowana w 1657, po zniszczeniach w wojnie trzydziestoletniej).
Orientowana, skomnie prezentująca się z zewnątrz jednonawowa świątnia z wieżą frontową i dachami krytymi gontem zachwyca swoim wnętrzem, zadającym kłam powszechnym przekonaniom o skromnym i surowym wystroju kościołów protestanckich. Ściany, empory sufit i belka tęczowa pokryte są wspaniałymi malowidłami renesansowymi z XVI/XVII w., niedawno odrestaurowanymi. Wewnątrz kościoła zachował się gotycki pierwotnie ołtarz, przebudowany w 1610 i 1667[1], manierystyczna chrzcielnica (1581), ambona oraz płyta nagrobna Joachima Kalkreuta (zm. 1591). Pod pn. emporą znajduje się kaplica Philipsbornów (właścicieli wsi na pocz XX w.; kaplicę urządzono w roku1915) z witrażem Adam i Ewa ufundowanym w 1922 przez Mariannę von Philipsborn. Kościół poświęcono dla potrzeb obrządku rzymskokatolickiego dniu 19 sierpnia 1945 r.
Przy kościele resztki cmentarza z kostnicą, oraz niewielka kapliczka. Teren ogrodzony jest zabytkowym murem z XVI w., remontowanym w XX w.


Malowidła kościoła w Klępsku
Wystrój malarski wnętrz kościoła w Klępsku powstał na przełomie XVI/XVII w.[2] z fundacji rodziny Urungów (szczególnie Melchiora von Urung). Powstał jako swoisty modlitewnik i książka obrazkowa przedstawiająca w sposób zrozumiały dla niepiśmiennej ludności słowo boże, krzewiąc tym samym zasady wyznania luterańskiego. Chociaż prace przy ozdabianiu światyni zapoczątkowano za Baltazara Neviusa (pierwszego pastora), za głównego twórcę programu ikonograficznego dekoracji kościelnych uważany jest Stefan Holstein, drugi w kolejności duszpasterz ewangelicki, doskonały znawca biblii i katechizmu luterańskiego.


Malowidła w prezbiterium kościoła w Klępsku
Strop prezbiterium w kształcie pozornego sklepienia beczkowego podzielić można na dwie części:
  • południową złożoną z 16 kwater predstawiających sceny z Nowego Testamentu oraz
  • północną podzieloną na 15 kwater ze scenami Starego Testamentu.
    Większość przedstawionych na sklepieniu scen wzorowana jest na wyobrażeniach przedstawionych w (różnych) wydaniach XVI w. biblii oraz na wydanej w 1602 r. w Wittemberdze grafice chrześcijańskiej. Oddzielającą prezbiterium od nawy ścianę tęczową zdobi scena Sądu Ostatecznego - temat powszechnie występujący w sztuce sakralnej renesansu. Malowidło to zdecydowanie dominuje w wystroju prezbiterium, co miało istotną rolę dydaktyczną: pokazuje szczęście i chwałę dusz zbawionych oraz rozpacz potępionych, a wielkość przedstawienia wyraźnie pokazuje wagę tematu. Górną część kompozycji zajmują wizerunki siedzących na chmurach świętych i apostołów, pośrodku których na łuku tęczy umieszczno postać sędziego - Chrystusa. Poniżej uskrzydlona postać anioła z wzniesionymi rękoma dzieli "podsądnych" na dwie grupy: spokojną grupę zbawionych (z lewej) i lamentującą potępionych (z prawej). W lewym dolnym rogu dostrzec można stojącą Ewę i klęczącego przy niej Adama - symbol pary małżeńskiej połączonej ponownie po zmartwychwstaniu.


    Malowidła balustrady empor kościoła w Klępsku
    Balustrada empory południowej (w nawie) przedstawia krótki cykl (sześć malowideł) obrazujący stworzenie człowieka, pobyt w raju i wypędzenie zeń. Malowidła balustrady zachodniej są najnowszymi i najbardziej malarsko zaawansowanymi przedstawieniami w nawie klępskiego kościoła. Przedstawiają w trzynastu odsłonach historię nadania Mojżeszowi tablic z dziesięcioma przykazaniami. Zdobienia empory pn. (nad zakrystią) przedstawiają sceny z Nowego Testamentu i należą do najprymitywniejszych w kościele klępskim, co uwidacznia się głównie w sposobie ukazania postaci ludzkich. Balustrada empory wschodniej (nad prezbiterium) zdobiona jest motywami roślinnymi.
    [Data utworzenia: 26 grudnia 2011]


    k08060. Kościół Nawiedzenia NMP w Klępsku (poewangelicki) [wybrane]

    Przypisy:
    [1] Zmiana wyznania na tych terenach nie była narzucana odgórnie i przebiegała łagodnie, zatem zazwyczaj nie dochodziło do niszczenia obiektów kultu nawet wtedy, gdy nie pasowały do nowej wiary; w ołtarzu kościoła w Klępsku zachowano np. katolicki tryptyk maryjny w polu centralnym ołtarza oraz grupę Ukrzyżowania (rzeźba pochodzi z ok. 1400 r. i jest najstarszym zabytkiem kościoła; wykonano ją w warsztacie gościszowickim).
    [2] Oryginalne malowidła empory zachodniej nie zachowały się - istniejące do dziś pochodzą z czasu odbudowy wieży w roku 1657.

    Powiązania 

    Zobacz: Wszystkie zdjęcia tej serii.
    Link zewn.: Strona wojew. konserwatora zabytków.
    Literatura: Lit. 3.11, AZA str. 189, Lit. 9.4. str. 106.
    Rejestr zab.: L-366/A z dnia 12/06/1953.